UP Board Class 8 Sanskrit Chapter 18 Eta Balakah Question Answer

Class 8 Sanskrit Chapter 18 UP Board Solutions एत बालकाः Question Answer

कक्षा 8 संस्कृत पाठ 18 हिंदी अनुवाद एत बालकाः के प्रश्न उत्तर यूपी बोर्ड

These Solutions are part of UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Here we have given UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 18 एत बालकाः.

एत बालकाः

शब्दार्थाः – एत = आओ, नयाम = ले आएँ, अन्धकारकम् = अंधकार को, परिमाम = नाप लें, जहाम = त्याग करें, विभराम = पूर्ण करें, भरें, अतुलिताम् = अतुलनीय, अपरिमित, लब्ध्वा = प्राप्त कर, बद्ध्वा = बाँधकर, विदध्म = विधान करें, पूरयेम = पूर्ण करें, वाञ्छाकमनीयम् = इच्छित सुन्दर कामना को, सेवामहै = सेवा करें, निकामम् = पर्याप्त, यथेच्छ, सुधीपाः = अमृतपान करने वाले, कामम् = कामना के अनुसार, इह = यहाँ, विकुर्मः = दूर करते हैं, दर्शयेम = दिखाएँ, नवमार्गारोहम् नए मार्ग पर चलना, अनल्पम् = सम्पूर्ण, कलयेम = बनावें।

UP Board Solutions

हिन्दी अनुवाद – आओ बालक! स्वयं चलें, कठिनाई (परेशानी) दूर करें।
आओ! आकाश के तारे ले आएँ और अन्धकार को दूर करें।
आओ! पर्वतों को भी नापें और एकता का त्याग न करें।
आओ! सागर की ओर चलें । जीवन (UPBoardSolutions.com) रूपी कलश को मिश्रित रूप में भरें।
आओ! अतुलित शक्ति प्राप्त करके पुरुषार्थ से निश्चय ही भाग्य को बाँध लें ।
आओ! नवीन तप का विधान करें, इच्छित सुन्दर कामना को पूर्ण करें।
अमृतपान करने वाली कामना के अनुसार और वि- लोभ के लोगों की सेवा करें।
आओ! इस जीवन में सकल नर-नारी के मनों को जीत लें।
आओ! भ्रान्ति-समूह (भ्रान्तियाँ) को दूर करें ! चढ़ने का नया मार्ग दिखाएँ।
आओ! बहुत कल्याण (भलाई) करें और विश्व की कमी दूर करें।

अभ्यासः

प्रश्न 1.
उच्चारणं कुरुत पुस्तिकायां च लिखत
उत्तर
नोट – विद्यार्थी स्वयं करें।

UP Board Solutions

प्रश्न 2.
एकपदेन उत्तरत –
(क) काठिन्यं किं करवाम ?
उत्तर
दूरे।

(ख) वयं किं परिमाम ?
उत्तर
पर्वतान।

(ग) किं दूरे कुर्मः ?
उत्तर
अन्धकारम् ।

(घ) किं विभराम ?
उत्तर
जीवनक्लेशं ।

UP Board Solutions

प्रश्न 3.
एकवाक्येन उत्तरत —
(क) काठिन्यं दूरं कर्तुं वयं किं करवाम ?
उत्तर
काटिन्यं दूरं कर्तुं वयं स्वयं चलाम।

(ख) वयं किं नैव जहाम ? |
उत्तर
वयं शक्ति समुदयं नैव जहाम।।

(ग) तपः कृत्वा किं पूरयेम ?
उत्तर
तपः कृत्वा वाञ्छाकमनीयं पूरयेम।।

(घ) भ्रान्तिसमूहं दूरं कृत्वा वयं किं दर्शयेम ?
उत्तर
भ्रान्तिसमूहं दूरं कृत्वा वयं नवमार्गारोहं दर्शयेम।

UP Board Solutions

प्रश्न 4.
रेखांकितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत
(क) जनानां मनांसि जयेम।।
उत्तर
जनानां किम् जयेम?

(ख) मङ्गलं बहु वितरेम।।
उत्तर
किम् बहु वितरेम?

(ग) वयं नभस्तारकं नयाम।।
उत्तर
वयं कर्म नयाम?

प्रश्न 5.
मञ्जूषातः क्रियापदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत (पूरा करके) –
उत्तर
(क)
अहं काठिन्यं दूरे करवाणि।
(ख) त्वं नभस्तारकम् नय।
(ग) सः सागरं प्रति गच्छतु।।
(घ) ते जनानां मनांसि जयन्तु।

UP Board Solutions

प्रश्न 6.
संस्कृते अनुवादं कुरुत (अनुवाद करके)
(क) कठिनता को हम दूर करें।
उत्तर
अनुवाद – वयं काठिन्यं दूरे करवाम।।

(ख) हम सब अन्धकार को दूर करें।
उत्तर
अनुवाद – वयं सर्वे-अन्धकारमू (UPBoardSolutions.com) दूरे कुर्म ।।

(ग) सागर की ओर चलें।
उत्तर
अनुवाद – सागरं प्रति गच्छाम।।

(घ) हम भ्रान्तियों को दूर करें।
उत्तर
अनुवाद – वयं भ्रान्तिसमूहाः दूरे कुर्म।

UP Board Solutions

प्रश्न 7.
धातुः, लकारः, पुरुषं च लिखत (लिखकर) –
उत्तर
UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 18 एत बालका img-1

We hope the UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 18 एत बालकाः help you. If you have any query regarding UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 18 एत बालकाः, drop a comment below and we will get back to you at the earliest.

UP Board Class 8 Sanskrit Chapter 10 Shatbuddhi Sahasrabuddhi Katha Question Answer

Class 8 Sanskrit Chapter 10 UP Board Solutions शतबुधि-सहस्रबुद्ध-कथा Question Answer

कक्षा 8 संस्कृत पाठ 10 हिंदी अनुवाद शतबुधि-सहस्रबुद्ध-कथा के प्रश्न उत्तर यूपी बोर्ड

These Solutions are part of UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Here we have given UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 10 शतबुधि-सहस्रबुद्ध-कथा.

शतबुधि-सहस्रबुद्ध-कथा

शब्दार्थाः-मत्स्यौ = दो मछलियाँ, मण्डूकेन = मेंढक से, जालहस्ताः धीवराः = हाथ में जाल लिए हुए मछुआरे, उपगताः = पहुँचे, श्वः = आने वाला कल, क्षेप्स्यामः = फेकेंगे, पलायनम् = भागना, अवष्टम्भः = रुकना, मा भैषीः = मत डरो, न भेतव्यम् = नहीं डरना चाहिए, दुष्टचेतसाम् = दुष्ट हृदय वाले, स्थास्यामि = रहूँगा, कूर्म-मण्डूक-कर्कटादयः = कछुवा, मेंढक, केकड़े आदि, निगृहीतौ = (दोनों मछलियाँ) पकड़ ली गयी, प्रलम्बमानम् = लटकते हुए, सहस्रधीः = हजार बुद्धि वाला, शिरःस्थः = सिर पर स्थित, लम्बते = लटक रहा है।

UP Board Solutions

कस्मिंश्चिद् …………………………………. भेतव्यम् ।
हिन्दी अनुवाद-किसी जलाशय में शतबुद्धि और सहस्रबुद्धि ये दो मछलियाँ रहती थीं। उन दोनों की एकबुद्धि नामक मेंढक से मित्रता थी। तभी हाथ में जाल लिए मछुआरे उस जलाशय पर पहुँचे। उनमें से एक धीवर बोला, “इस जलाशय में बहुत-सी मछलियाँ हैं; अत: उनको लेने के लिए कल यहाँ जाल डालेंगे। यह सुनकर मछलियाँ दुखी हुईं। उनसे मेंढक बोला, (UPBoardSolutions.com) “अरे शतबुद्धि! आपने मछुआरे की बात सुनी? अब क्या करना चाहिए? पलायन करना चाहिए।” सहस्रबुद्धि बोली, “मित्र! डरो मत। केवल बात सुनने से डरना नहीं चाहिए।

सर्पाणां …………………………………. त्यान्यम् ।
हिन्दी अनुवाद-इस जगत् में व्याप्त सर्पो, खलों और दुष्ट चित्त वालों के अभिप्राय पूरे नहीं होते। शतबुद्धि ने भी कहा, तुम ठीक कहते हो। तुम सहस्रबुद्धि हो। तुम्हारे समान बुद्धि किसी की भी नहीं है। वचन मात्र से अपना जन्मस्थान नहीं छोड़ना चाहिए।

अहं त्वां………………………………………… विमले जले ।
हिन्दी अनुवाद-मैं अच्छी बुद्धि के प्रभाव से तुम्हारी रक्षा करूंगा। मेंढक बोला “अरे, मेरी और . तुम्हारी एक बुद्धि है। मैं तो अब यहाँ नहीं रहूँगा। दूसरे जलाशय को जाऊँगा। ऐसा कहकर वह दूसरे जलाशय को चला गया। इसके बाद सवेरे मछुआरों ने आकर बीच में जाल डालकर मछली-कछुवा-मेंढक केकड़े आदि को पकड़ लिया। (UPBoardSolutions.com) शत्बुद्धि और सहस्रबुद्धि मछलियाँ भी पकड़ी गईं। दोपहर बाद सुख से जाते हुए मछुआरों में से एक के कंधे पर पड़ी शतबुधि और दूसरे के हाथ में लटकती हुए सहस्रबुद्धि को देखकर मेंढक ने अपनी पत्नी से कहा।

शतबुद्धि सिर पर है और सहस्रबुद्धि लटक रहा है। हे भद्रे! मैं एकबुद्धि निर्मल जल में खेल रहा हूँ। (पंचतन्त्र से)

UP Board Solutions

अभ्यासः

प्रश्न 1.
उच्चारणं कुरुते पुस्तिकायां च लिखत–
उत्तर
नोट-विद्यार्थी स्वयं करें।

प्रश्न 2.
एकपदेन उत्तरते
(क) शतबुद्धिः सहस्रबुद्धिश्च कुत्र निवसतः स्म?
उत्तर
जलाशये।

(ख) जालहस्ताः धीवराः कम् उपगताः?
उत्तर
जलाशयम्।

(ग) कस्य एका बुद्धिरासीत्? ।
उत्तर
मण्डूकस्य।

(घ) जलाशये बहवः के सन्ति?
उत्तर
मत्स्याः

UP Board Solutions

प्रश्न 3.
कः उक्तवान् इति लिखत (लिखकर)-(मण्डूकः/शतबुधिः/सहस्रबुधिः/धीवरः)
उत्तर
(क) एतस्मिन् जलाशये बहवः मत्स्याः सन्ति। धीवरः
(ख) केवलं वचन-श्रवणादेव न भेतव्यम्। सहस्रबुधि
(ग) त्वं सहस्रबुधिः (UPBoardSolutions.com) असि। शतबुधि
(घ) भोः! मम तु एका एव बुधिः मण्डूकः

प्रश्न 4.
मजूषातः क्रियापदानि चित्वा वाक्यानि पूरयत (पूरा करके)
उत्तर
(क) द्वौ मत्स्यौ निवसतःस्म।
(ख) एको धीवरः अवदत्।
(ग) श्वोऽत्र जालं क्षेप्स्यामः।
(घ) तव सदृशी बुधिः कस्यापि नास्ति।
(ङ) अहं त्वां सुबुद्धिप्रभावेण रक्षयिष्यामि।

प्रश्न 5.
हिन्दीभाषायाम् अनुवादं कुरुत
(क) तच्छुत्वा मत्स्याः दु:खिनोऽभवन्।
उत्तर
अनुवाद-यह सुनकर मछलियाँ दुखी हो गईं।

UP Board Solutions

(ख) अहं त्वां सुबुद्धिप्रभावेण रक्षयिष्यामि।
उत्तर
अनुवाद-मैं सुबुद्धि के प्रभाव से तुम्हारी रक्षा करूंगा।

(ग) अहं तु अत्र न स्थास्यामि।
उत्तर
अनुवाद-मैं यहाँ नहीं ठहरूँगा।

(घ) मण्डूकः स्वपत्नीम् अकथयत्।
उत्तर
अनुवाद-मेंढक ने अपनी पत्नी से कहा।

UP Board Solutions

प्रश्न 6.
‘समासविग्रहं कृत्वा समासस्य नाम लिखत- (लिखकर)
उत्तर
UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 10 शतबुधि-सहस्रबुद्ध-कथा img-1

प्रश्न 7.
निम्नलिखित-पदानां विभक्ति वचनं च लिखत (लिखकर )-
उत्तर
UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 10 शतबुधि-सहस्रबुद्ध-कथा img-2

• नोट – विद्यार्थी शिक्षण-सङ्केत’ और एतदपि जानीत स्वयं करें।

We hope the UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 10 शतबुधि-सहस्रबुद्ध-कथा help you. If you have any query regarding UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 10 शतबुधि-सहस्रबुद्ध-कथा, drop a comment below and we will get back to you at the earliest.

UP Board Class 8 Sanskrit Chapter 9 Bhavya Bhagirathi Question Answer

Class 8 Sanskrit Chapter 9 UP Board Solutions भव्या भागीरथी Question Answer

कक्षा 8 संस्कृत पाठ 9 हिंदी अनुवाद भव्या भागीरथी के प्रश्न उत्तर यूपी बोर्ड

These Solutions are part of UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Here we have given UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 9 भव्या भागीरथी.

भव्या भागीरथी

शब्दार्था:-हिमाद्रेः = हिमालय पर्वत से, सम्भूता = निकली हुई, सुहासा = सुन्दर, हँसती हुई, पुनासि = पवित्र करती हो, धात्री = धारण करने वाली, त्रिपथगे = तीन मार्गों से जाने वाली, गंगा, उत्सङ्गे = गोद में, कुल्याभिः = छोटी नहरों से व्रजति = जाता है, तरणिषु = नौकाओं में, यान्ति. = जाते हैं, ईहा = इच्छा, चेद् = यदि।।

हिमाद्रेः सम्भूता …………………………………………….. नस्तव जलम् ॥1॥
हिन्दी अनुवाद-हे गंगा माता! तुम हिमालय से उत्पन्न हुई, हिमालय की गोद में विचरण करती हो; तब पृथ्वी पर आती हो और समतल सन्न होकर हँसते हुए विचरण करती हो। फिर समुद्र की ओर निरन्तर बहती हुई (UPBoardSolutions.com) तुम सभी को वित्र करटो होः हे ! माता! तुम्हारा जल हमें सुख प्रदान करने वाला है।

UP Board Solutions

न जाने ……………………………….. तटे ॥2॥
हिन्दी अनुवाद-हे भगवती गंगा! हम नहीं जानते कि हमारा कौन-सा पुण्य फलीभूत हुआ है कि हमारा प्रिय देश तुम्हारे पवित्र जल-कणों से पवित्र हो गया है। हरिद्वार और काशी तुम्हारे तट की महिमा का गुणगान कर रहे हैं। सभी तीर्थों का अधिपति अतुलनीय प्रयागराज तुम्हारे तट पर स्थित है।

जनानाम् धात्री ……………………………………… मनुजाः ॥3॥
हिन्दी अनुवाद-तुम सभी जनों का पालन करने वाली हो, मीठे फल तथा अन्न प्रदान करती हो, अपने मधुर जल से भारत भूमि को सींचती हो। हे शुभ गंगा। सुशोभित तरंगों वाली तुम्हारी गोद में बच्चों की भाँति खेलते हुए वे मनुष्य धन्य हैं।

पयस्ते ………………………………………… कृत्यैरूपकृताः ॥4॥
हिन्दी अनुवाद-तुम्हारा मधुर जल नहरों से होकर बहुत दूर तक जाता है। उससे सींचे हुए खेत हरे-भरे और सुन्दर हो जाते हैं। तुम्हारे गहरे जल में नावों में बैठकर यात्री लोग सुखपूर्वक दूर तक जाते हैं। संसार में हम (UPBoardSolutions.com) सब तुम्हारे कार्यों से सदा कृतज्ञ रहेंगे।

अये पुण्ये गङ्गे ……………………………………. विहरतः ॥5॥
हिन्दी अनुवाद-हे पवित्र गंगा! यदि संसार में मेरा फिर जन्म हो, तो शुभ भारत भूमि ही मेरी क्रीड़ा-स्थली हो। मैं तुम्हारे सुखदायक जल का सदा ही सेवन करता रहूँ। तुम्हारे किनारे पर विहार करते हुए मुझ जैसे व्यक्ति की कोई दूसरी अभिलाषा ही नहीं है।

UP Board Solutions

अभ्यासः

प्रश्न 1.
उच्चारण कुरुत पुस्तिकायां च लिखत
उत्तर
नोट-विद्यार्थी स्वयं करें।।

प्रश्न 2.
एकपदेन उत्तरत
(क) गङ्गा कुतः सम्भूता?
उत्तर
हिमाद्रेः।

(ख) तीर्थानां पतिः कः?
उत्तर
प्रयागराजः।

(ग) गङ्गायाः पयः काभिः बहुदूरं व्रजति?
उत्तर
कुल्याभिः।

(घ) गङ्गायाः गंभीरे नीरे तरणिषु के सुखं यान्ति?
उत्तर
पथिकाः।।

UP Board Solutions

(ङ) भागीरथी कान् पुनाति?
उत्तर
लोकान्।

प्रश्न 3.
पूर्णवाक्येन उत्तरत
(क) गङ्गातटे कानि प्रसिद्धानि नगराणि स्थितानि?
उत्तर
गङ्गातटे हरिद्वारः, काशी, प्रयागराजः च प्रसिद्धानि नगराणि स्थितानि।

(ख) गङ्गा-जलात् सिक्तं क्षेत्र कीदृशं भवति?
उत्तर
गङ्गा-जलात् सिक्तं क्षेत्रं हरितं चापि भवति।

(ग) गङ्गा कीदृशैः जलैः भारतभुवम् सिञ्चति?
उत्तर
गङ्गा मधुमयैः जलै: भारतभुवम् सिञ्चति।

(घ) भागीरथ्याः उत्सङ्गे के शिशवः इव खेलन्ति?
उत्तर
भागीरथ्याः उत्सङ्गे मनुजाः शिशवः इव खेलन्ति।।

UP Board Solutions

प्रश्न 4.
अधोलिखित-पदेषु सन्धि-विच्छेदं कुरुत (सन्धि-विच्छेद करके)-
उत्तर
UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 9 भव्या भागीरथी img-1

प्रश्न 5.
संस्कृतभाषायाम् अनुवादं कुरुत (अनुवाद करके)
(क) गंगा सभी नदियों में श्रेष्ठ है।
उत्तर
अनुवाद-गङ्गा सर्वेषु नदिषु श्रेष्ठा अस्ति।

(ख) इसका जल शीतल एवं पवित्र है।
उत्तर
अनुवाद-अस्य जलं शीतलं पवित्रं च अस्ति।

(ग) पर्यटक गंगा में नौका विहार करते हैं।
उत्तर
अनुवाद-पर्यटकाः गंगायाम् नौका विहारम् कुर्वन्ति।

UP Board Solutions

(घ) गंगा-तट पर बैठकर लोग तप करते हैं।
उत्तर
अनुवादे-गंगायाः पुलिने (UPBoardSolutions.com) स्थित्वा जनाः तपं कुर्वन्ति।

(ङ) वाराणसी में गंगा तट बहुत सुन्दर है।
उत्तर
अनुवाद-वाराणसी नगर्याम् गङ्गा तानि सुन्दराणि सन्ति।

प्रश्न 6.
रेखांकित-पदानि आधृत्य प्रश्न निर्माणं कुरुत (करके)
(क) गङ्गा हिमाद्रेः सम्भूता।
उत्तर
गङ्गा कुतः सम्भूता।

(ख) गङ्गा लोकान् पुनाति।
उत्तर
गङ्गा कान् पुनाति।

UP Board Solutions

(ग) हरिद्वारं काशी तव तटमहत्त्वं कथयतः।
उत्तर
हरिद्वारं काशी तव किम् कथयतः।

(घ) पयस्ते कुल्याभिः व्रजाति।
उत्तर
पयस्ते कौ: व्रजति।

प्रश्न 7.
अधोलिखित-पदान् समानार्थक-पदैः सह योजयत (जोड़कर)
उत्तर
UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 9 भव्या भागीरथी img-2

• नोट – विद्यार्थी शिक्षण-सङ्केत और एतदपि जानीत स्वयं करें।

We hope the UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 9 भव्या भागीरथी help you. If you have any query regarding UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 9 भव्या भागीरथी, drop a comment below and we will get back to you at the earliest.

UP Board Class 8 Sanskrit Chapter 17 Rakshat Balikah Pathyat Balikah Question Answer

Class 8 Sanskrit Chapter 17 UP Board Solutions रक्षत बालिकाः पाठयत बालिकाः Question Answer

कक्षा 8 संस्कृत पाठ 17 हिंदी अनुवाद रक्षत बालिकाः पाठयत बालिकाः के प्रश्न उत्तर यूपी बोर्ड

These Solutions are part of UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Here we have given UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 17 रक्षत बालिकाः पाठयत बालिकाः.

रक्षत बालिकाः पाठयत बालिकाः

शब्दार्थाः-चतुर्विंशति = चौबीस, संवर्द्धनार्थं = संर्वर्द्धन के लिए, भारतसर्वकारस्य = भारत सरकार की, न प्राप्यते = नहीं मिलता है, न प्रेष्यन्ति = नहीं भेजते हैं, षड्वर्षतः चतुर्दशवर्षपर्यन्तस्य , = छह वर्ष से चौदह वर्ष तक की, जायते = उत्पन्न होती है।

UP Board Solutions

हिन्दी अनुवाद-
शिक्षिका- सुप्रभात छात्रा!
छात्राएँ- सुप्रभात महोदया!
शिक्षिका- आज क्या तारीख है?
बालिकायें- आज जनवरी महीने की चौबीस तारीख है।
शिक्षिका- यह तारीख ‘‘राष्ट्रीय बालिका दिवस” इस रूप में प्रति वर्ष आयोजित की जाती है।
बालिकायें- ‘राष्ट्रीय बालिका दिवस का क्या अभिप्राय है, कृपा करके समझाइए।
शिक्षिका- सुनो! बालिकाओं के संवर्धन के लिए भारत सरकार के महिला एवं बाल विकास मन्त्रालय के द्वारा सन् 2008 में प्रतिवर्ष बालिका दिवस का आयोजन करने के लिए (UPBoardSolutions.com) निर्णय किया गया।
बालिकायें- महोदया! यह राष्ट्रीय बालिका दिवस का आयोजन क्यों होता है?
शिक्षिका- भारत देश में बालिकाओं को समान अवसर देने के लिए यह संकल्प है।
बालिकायें- महोदया! हमारे गाँवों में अब भी बालिकाओं को शिक्षा का समान अवसर नहीं मिलता है। अब भी प्रायः अभिभावक अपनी बालिकाओं को विद्यालय नहीं भेजते हैं। क्या इस समस्या के समाधान के लिए सरकार की कोई योजना है?
शिक्षिका – आपके द्वारा ठीक कहा गया है। इसके लिए सरकार दिन-रात प्रयत्न्शील है। भारत-सरकार के द्वारा इन समस्याओं के समाधान के लिए अनेक योजनायें संचालित की गयी हैं।
बालिकायें- हम भी उन योजनाओं को जानने के लिए उत्सुक हैं।
शिक्षिका- सुनिये! बालिकाओं की शिक्षा के लिए तो पूरे देश में भारत सरकार के द्वारा कस्तूरबा गाँधी बालिका विद्यालयों की स्थापना की गयी है जिसमें छः वर्ष से लेकर चौदह वर्ष तक के आयु वर्ग की बालिकायें विद्यालय परिसर में पढ़ती और रहती हैं। और जो बालिकाएँ किसी भी कारण से पहले ही अध्ययन से विरत हो जाती हैं, (UPBoardSolutions.com) उनका भी इस विद्यालय में प्रवेश हो जाता है।
रचना – महोदया बालिकाओं के आर्थिक सहयोग के लिए भी कोई योजना है?
शिक्षिका- हाँ! वास्तव में बालिकायें आर्थिक रूप से सबला हों, इस (बात) को उद्देश्य करके ‘सुकन्यासमृद्धि योजना प्रचलित है। इस योजना में बालिकाओं की शिक्षा-विवाह आदि के लिए उनकी धनराशि संचयन के प्रोत्साहन की व्यवस्था है।
छात्राएँ – महोदया इसके अतिरिक्त बालिका शिशुओं के लिए भी कोई योजना प्रचलित है?
शिक्षिका – है, तो! बालिकाओं के स्वास्थ्य और सुरक्षा को अभिलक्षित करके एक ‘धनलक्ष्मी योजना भी प्रचलित है। इस योजना में जब कोई बालिका शिशु पैदा होता है, तब उसका परिवार एक (UPBoardSolutions.com) निश्चित धनराशि से जुड़ता है।
छात्राएँ –  महोदया! भारत-सरकार के द्वारा बालिकाओं के विकास के लिए जो योजनायें संचालित हैं, उन्हें जानकर हम प्रसन्न हैं।

UP Board Solutions

अभ्यासः

प्रश्न 1.
उच्चारणं कुरुत पुस्तिकायां च लिखत
उत्तर
नोट-विद्यार्थी स्वयं करें।

प्रश्न 2.
अधोलिखित पदानां सन्धि–विच्छेदं कुरुत (करके-
उत्तर
UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 17 रक्षत बालिकाः पाठयत बालिका img-1

प्रश्न 3.
मञ्जूषातः पदानि चित्वा वाक्यानि पूरयत (करके
उत्तर
(क) अस्माकम् ग्रामेषु इदानीमपि बालिकाभ्यः शिक्षायाः समानावसरः न प्राप्यते।
(ख) बालिकायाः स्वास्थ्य सुरक्षां च अभिलक्ष्य ‘एको धनलक्ष्मी योजना’ अपि प्रचलिता।
(ग) बालिकाः आर्थिकरूपेण सबला स्युः इति उद्दिश्यं ‘सुकन्यासमृद्धि योजना’ चलति।

UP Board Solutions

प्रश्न 4.
पूर्णवाक्येन उत्तरत-
(क) धनलक्ष्मी योजनायाः के के लाभाः सन्ति?
उत्तर
बालिकायाः स्वास्थ्य सुरक्षां च अभिलक्ष्य ‘एको धनलक्ष्मी योजना’ अपि प्रचलिता। अस्यां योजनायां यदा कश्चिद् बालिकाशिशुः जायते तदा तस्य परिवारः एकेन निश्चितेन धनराशिना योज्यते।

(ख) राष्ट्रिय बालिका दिवसः कदा आयोज्यते?
उत्तर
जनवरीमासस्य चतुर्विंशति दिनाङ्कः (UPBoardSolutions.com) “राष्ट्रिय बालिका दिवस” इति रूपेण प्रतिवर्षम् आयोज्यते।

(ग) कस्तूरबा गांधी बालिका विद्यालयानां स्थापनाय कि प्रयोजनम्?
उत्तर
कस्तूरबा गांधी बालिका विद्यालये षट्वर्षतः चतुर्दशवर्षपर्यन्तमस्य आयुवर्गस्य बालिकाः विद्यालय परिसरे पठन्ति निवसन्ति च। अपि च याः बालिकाः केनचित् कारणेन पूर्वमेव अध्ययनात् विरताः तासाम् अपि प्रवेशः अस्मिन् विद्यालये भवति।

UP Board Solutions

प्रश्न 5.
संस्कृतभाषायाम् अनुवादं कुरुत ( अनुवाद करके)-
(क) बालिका शिक्षा के संवर्द्धन हेतु अनेक योजनाएँ है।
उत्तर
अनुवाद-बालिकानां शिक्षायाः संवर्द्धनार्थ अनेकाः योजनाः सन्ति।

(ख) बेटा और बेटी को समान अधिकार मिलने चाहिए।
उत्तर
अनुवाद-बालकाय, बालिकायै च समानाधिकाराः भवेयुः।।

(ग) बालिका शिक्षा का सामाजिक विकास में बहुत महत्वपूर्ण स्थान है।
उत्तर
अनुवाद-बालिका शिक्षायाः सामाजिक विकासे अति महत्वपूर्ण स्थानः अस्ति।

(घ) 24 जनवरी को राष्ट्रीय बालिका दिवस मनाया जाता है।
उत्तर
अनुवाद-जनवरीमासस्य चतुर्विंशति दिनाङ्के राष्ट्रिय बालिका दिवसस्य आयोजनं भवति।

UP Board Solutions

प्रश्न 6.
मेलनं कुरुत ( करके)-
उत्तर
UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 17 रक्षत बालिकाः पाठयत बालिका img-2

प्रश्न 7.
एकपदेन उत्तरेत-
(क) अन्तर्राष्ट्रिय बालिका दिवस:?
उत्तर
अक्टूबरमासस्य एकादश दिनाङ्कः

(ख) अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस:?
उत्तर
मार्चमासस्य अष्ट दिनाङ्कः

We hope the UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 17 रक्षत बालिकाः पाठयत बालिकाः help you. If you have any query regarding UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 17 रक्षत बालिकाः पाठयत बालिका:, drop a comment below and we will get back to you at the earliest.

UP Board Class 8 Sanskrit Chapter 2 Matru Devo Bhava Question Answer

Class 8 Sanskrit Chapter 2 UP Board Solutions मातृदेवो भव Question Answer

कक्षा 8 संस्कृत पाठ 2 हिंदी अनुवाद मातृदेवो भव के प्रश्न उत्तर यूपी बोर्ड

These Solutions are part of UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Here we have given UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 2 मातृदेवो भव.

मातृदेवो भव

शब्दार्था:-ज्वरेण = बुखार से, वैद्यम् = वैद्य को, उक्त्वा = कहकर, तत्र प्राप्तः = वहाँ पहुँचा, क्रीडितुम = खेलने के लिए, क्रीडाक्षेत्रात् = खेल के मैदान से, अनयत् = लाया, उपनिषदुपदिशति = उपनिषद सीख देती है, अन्यद् अपि उक्तम् = और भी कहा गया है, चत्वारि = चार, सत्वरम् = शीघ्र, प्रमुदिता = प्रसन्न।।

UP Board Solutions

मुकुलः एकः ……………………………………. अगच्छ त्।
हिन्दी अनुवाद-मुकुल एक छात्र है। उसका एक मित्र है। उसका नाम सतीश है। एक दिन सतीश की माँ बुखार से पीड़ित हो गईं। वह बोली, “अरे सतीश! जाओ वैद्य को बुला लाओ।” सतीश ने कहा, “यह मेरे खेलने (UPBoardSolutions.com) का समय है। मेरे मित्र आते हैं। मैं खेलने जाता हूँ।” ऐसा कहकर वह बाहर चला गया।

तस्मिन् एव ……………………………….. अगच्छत्।
हिन्दी अनुवाद-उसी समय सतीश का मित्र मुकुल वहाँ आया। उसने सतीश की माँ को बुखार से पीड़ित देखा। उसने उससे पूछा, “सतीश कहाँ गया?” वह बोली, “मित्रों के साथ खेलने गया।” मुकुल दुखी हुआ। वह बाहर गया।

सः सतीशं ………………………………… प्रमुदिताऽभवत्।
हिन्दी अनुवाद-वह सतीश को खेल के मैदान से घर लाया और बोला, “हे मित्र! तुम्हारी माता बुखार से पीड़ित है। तुम्हें उनकी सेवा करनी चाहिए।” क्या तुम नहीं जानते कि उपनिषद में भी यह उपदेश दिया गया है- ‘माता देवतुल्य होती है। और यह भी कहा गया है

‘अभिवादनशील और नित्य बड़ों की सेवा करने वालों की आयु, विद्या, यश और बल- ये चार बढ़ते हैं।’

“अब जल्दी जाओ और शीघ्र ही चिकित्सक को लाओ।” ऐसा सुनकर सतीश वैद्य को ले आया। उसकी माता प्रसन्न हुई।

अभ्यासः

प्रश्न 1.
उच्चारणं कुरुत पुस्तिकायां च लिखत
उत्तर
नोट-विद्यार्थी स्वयं करें।

UP Board Solutions

प्रश्न 2.
एकपदेन उत्तरत
(क) सतीशस्य जननी केन पीडिता आसीत्?
उत्तर
ज्वरेण

(ख) मुकुलः कस्य मित्रम् अस्ति?
उत्तर
सतीश्स्य

(ग) कः दु:खितोऽभवत्?
उत्तर
मुकुल:

(घ) कः वैद्यम् आनयत्?
उत्तर
सतीश:

प्रश्न 3.
कः/का; उक्तवान्/ उक्तवती इति लिखत (लिखकर)
(क) भोः सतीश! गच्छ वैद्यम् आनये।
उत्तर
माता

UP Board Solutions

(ख) अहं क्रीडनार्थं गच्छामि।
उत्तर
सतीश

(ग) मित्रैः सह क्रीडितुं गतः।।
उत्तर
माता

(घ) हे मित्र! एषा तव जननी ज्वरपीडिता अस्ति।
उत्तर
मुकुलः

प्रश्न 4.
पूर्णवाक्येन उत्तरत
(क) मुकुलः सतीशस्य मातरम् किम् अपृच्छत्?
उत्तर
कुत्र सतीशः गत:।।

(ख) सतीशः किम् उक्त्वा बहिः अगच्छत्?
उत्तर
‘अयं मे क्रीडनस्य कालः। मम मित्राणि आगच्छन्ति। अहं क्रीडनार्थं गच्छामि।’ इति उक्त्वा सः बहिः आगच्छत्।।

(ग) उपनिषद् किम् उपदिशति?
उत्तर
‘मातृदेवो भव’।।

(घ) सः सतीशं कुतः आनयत्?
उत्तर
सः सतीशं क्रीडाक्षेत्रात् गृहम् आनयत।

UP Board Solutions

प्रश्न 5.
प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत
(क) सतीशस्य जननी कदा प्रमुदिता अभवत्।
उत्तर
सतीशः वैद्यम् आनयत् तर्हि तस्य जननी प्रमुदिता अभव्त।

(ख) आयुर्विद्या यशोबलं कस्य वर्धन्ते?
उत्तर
अभिवादनशीलस्य नित्यं वृद्धोपसेविनः। चत्वारि तस्य वर्धन्ते, आयुर्विद्या यशो बलम्।।

(ग) किं श्रुत्वा सतीशः वैद्यम् आनयत्?
उत्तर
मित्रस्य उपदेशं श्रुत्वा सतीश: वैद्यम् आनयत।

(घ) सतीशः कुत्र अगच्छत्?
उत्तर
सतीशः क्रीडनार्थं बहिः अगच्छत्।

प्रश्न 6.
अधोलिखितानि-पदानि वाक्य रचनां कुरुत (करके)
उत्तर
यथा- ज्वरेण – महेशः ज्वरेण पीडितः।
मित्राणि – रमेशस्य मित्राणि कृष्णः, सुरेशः, महेशः च सन्ति।
ताम् – मुकुल: सतीशस्य जननीं ज्वरेण पीड़िताम् अपश्चत्।
क्रीडाक्षेत्रात् – मुकुल: सतीशं क्रीडाखेत्रात् गृहम् आनयत्।

  • गच्छ
  • लोट्
  • मध्यम पुरुषः
  • एकवचनम्

UP Board Solutions

प्रश्न 7.
विचिन्त्य लिखतयदि भवतः सहपाठी रुग्ण: स्यात् तदा भवान् किं करिष्यति? इति लिखत।।
उत्तर
यदि मम सहपाठी रुग्णः स्यात्, तदा अहं (UPBoardSolutions.com) तस्य चिकित्सां-सेवा शुश्रूषां च करिष्यामि।

• नोट – विद्यार्थी शिक्षण-सङ्केतः’ और ‘क्न्धुबान्धवानां नामानि’ स्वयं करें ।

We hope the UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 2 मातृदेवो भव: help you. If you have any query regarding UP Board Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 2 मातृदेवो भव, drop a comment below and we will get back to you at the earliest.